नवी दिल्ली वृत्तसंस्था
भारतीय कूटनीतीने पुन्हा एकदा जागतिक स्तरावर आपली छाप सोडली आहे. यमनमध्ये मृत्युदंडाची शिक्षा सुनावण्यात आलेल्या निमिषा प्रिया या भारतीय नर्सला मोठा दिलासा मिळाला आहे. तिच्या फाशीच्या शिक्षेला यमन सरकारकडून स्थगिती देण्यात आली आहे. गेल्या अनेक महिन्यांपासून सुरू असलेल्या प्रयत्नांना अखेर यश मिळालं असून, भारताच्या मुत्सद्देगिरीचा मोठा विजय म्हणून या निर्णयाकडे पाहिले जात आहे.
कोण आहे निमिषा प्रिया?
केरळमधील पलक्कड जिल्ह्यातील रहिवासी असलेली निमिषा प्रिया ही पेशाने नर्स आहे. 2011 मध्ये आपल्या कुटुंबाचा आर्थिक डोंगर हलवण्यासाठी ती नोकरीसाठी यमनला रवाना झाली. सुरुवातीला तिने विविध रुग्णालयांत काम करत अनुभव घेतला आणि 2015 मध्ये स्वतःचं एक क्लिनिक सुरू केलं.
यमनमधील कायद्यांनुसार, परदेशी नागरिकांना स्थानिक भागीदाराच्या मदतीनेच व्यवसाय करता येतो. याच अनुषंगाने निमिषाने तलाल अब्दो महदी या यमनी नागरिकासोबत भागीदारी केली. मात्र, हळूहळू या व्यावसायिक संबंधांत दुरावा निर्माण झाला. निमिषाने महदीवर शारीरिक व मानसिक छळाचे गंभीर आरोप केले होते. त्याने तिचा पासपोर्टही हिसकावून घेतल्याचे तिने सांगितले होते.
काय आहे गुन्हा?
मतभेद विकोपाला गेल्यानंतर परिस्थिती इतकी बिघडली की, 2017 मध्ये तलाल महदीचा मृतदेह आढळून आला. या हत्येप्रकरणात निमिषावर आरोप ठेवण्यात आले आणि यमनच्या न्यायालयाने तिला मृत्युदंड सुनावला. यानंतर भारतात या प्रकरणावरून तीव्र प्रतिक्रिया उमटल्या. विविध सामाजिक संस्था, मानवाधिकार संघटना आणि परराष्ट्र मंत्रालयाच्या पाठपुराव्यामुळे हा विषय आंतरराष्ट्रीय पातळीवर गाजला.
भारत सरकारचे अथक प्रयत्न
निमिषाच्या सुटकेसाठी भारत सरकारने वेळोवेळी यमन सरकारशी संपर्क साधला. परराष्ट्र मंत्रालय, भारतीय दूतावास आणि केरळ सरकार यांनी संयुक्तपणे यमनमध्ये उच्चस्तरीय चर्चेचे प्रयत्न सुरू ठेवले. याच प्रयत्नांना आज यश आले असून, यमनमधील न्यायालयाने तिच्या फाशीच्या शिक्षेला तात्पुरती स्थगिती दिली आहे.
कुटुंबाची प्रतिक्रिया
“आमच्या मुलीच्या जीवाला सध्या तरी धोका टळला आहे. भारत सरकारने दाखवलेली तातडी व संवेदनशीलता आम्हाला दिलासा देणारी आहे,” असे निमिषाच्या आई-वडिलांनी सांगितले.
पुढचा टप्पा महत्त्वाचा
फाशीला स्थगिती मिळाल्याने निमिषाच्या आयुष्याला सध्या जरी विराम मिळाला असला, तरी अंतिम निर्णय अजूनही प्रक्रियेत आहे. यमनच्या कायद्यानुसार, पीडिताच्या कुटुंबाने “ब्लड मनी” अर्थात नुकसानभरपाई स्वीकारल्यास शिक्षेत सवलत मिळू शकते. यासाठीही भारत सरकार प्रयत्नशील आहे.
नव्या आशेचा किरण
या निर्णयामुळे केवळ निमिषाच्याच नव्हे, तर परदेशात अडकलेल्या अनेक भारतीयांची आशा पुनरुज्जीवित झाली आहे. भारताची जागतिक पातळीवरील कूटनीती अधिक सशक्त आणि प्रभावी ठरत असल्याचे हे उदाहरण ठरले आहे.
