वॉशिंग्टन
रशियाकडून तेल खरेदी केल्याच्या पार्श्वभूमीवर अमेरिका आणि भारत यांच्यातील व्यापार संबंधांवर मोठा ताण निर्माण झाला आहे. अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष आणि रिपब्लिकन उमेदवार डोनाल्ड ट्रम्प यांनी भारतावर थेट ५० टक्के आयातशुल्क लादण्याचा निर्णय घेतला आहे. बुधवारी ट्रम्प यांनी या नव्या आदेशावर स्वाक्षरी केली. सध्या लागु असलेल्या २५% आयातशुल्कावर आणखी २५ टक्क्यांची भर पडणार असून हा निर्णय २१ दिवसांनंतर प्रत्यक्ष अंमलात येईल.
ट्रम्प यांच्या या निर्णयामुळे भारतीय उद्योगपती आणि व्यापार वर्तुळात मोठी खळबळ माजली आहे. विशिष्ट सवलतींचा अपवाद वगळता भारतातून अमेरिकेत निर्यात होणाऱ्या बहुसंख्य वस्तूंवर आता तब्बल ५० टक्के आयातकर बसणार आहे.
रशियाशी व्यवहार… अमेरिका नाराज
रशियाकडून तेलखरेदी करत भारत हे अप्रत्यक्षपणे युक्रेनविरोधी युद्धाला साथ देत आहे, असा आरोप ट्रम्प यांनी मंगळवारी एका पत्रकार परिषदेत केला होता. केवळ २४ तासांत त्यांनी भारताला आर्थिक दंड ठोठावण्याची धमकी प्रत्यक्षात उतरवली. गुरुवारपासून याआधी जाहीर केलेल्या २५ टक्के शुल्काची अंमलबजावणी सुरू होईल. तर २१ दिवसांनी नव्याने लादण्यात येणाऱ्या शुल्कामुळे एकूण आयातकराचा दर ५० टक्क्यांवर पोहोचेल.
याशिवाय, १७ सप्टेंबरच्या रात्री १२.०१ वाजेपर्यंत अमेरिकेकडे निर्यातीसाठी भारतातून बाहेर पडलेला माल या नव्या शुल्काच्या कक्षेत येणार नाही, असे स्पष्ट करण्यात आले आहे.
भारताची ब्राझीलशी ‘बरोबरी’
ट्रम्प यांच्या या निर्णयामुळे भारत आता अमेरिकेच्या दृष्टीने सर्वाधिक आयातशुल्क लादलेल्या देशांमध्ये येणार आहे. सध्या केवळ ब्राझीलवर इतके शुल्क आहे. BRICS समूहातील चीन आणि दक्षिण आफ्रिकेवर अनुक्रमे ३० टक्क्यांपर्यंत शुल्क आहे, पण भारतासाठी लावण्यात आलेले ५० टक्के शुल्क हे त्या तुलनेत दुप्पट आहे.
विशेष म्हणजे, आशियातील भारताचे निर्यातीतले प्रतिस्पर्धी देश – बांगलादेश, व्हिएतनाम – यांच्याशी स्पर्धा करताना भारताला मोठा फटका बसणार आहे. वस्त्रोद्योग, स्टील, इलेक्ट्रॉनिक्स आणि कृषी मालाच्या निर्यातीवर त्याचा प्रत्यक्ष परिणाम होणार असल्याचे तज्ज्ञांचे मत आहे.
मोदी-क्षी भेटीत ‘ट्रम्प टेरिफ’चा विषय?
दरम्यान, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी हे ऑगस्ट अखेरीस शांघाय सहकार्य संघटनेच्या (SCO) परिषदेसाठी चीन दौऱ्यावर जाण्याची शक्यता आहे. या वेळी त्यांची चीनचे अध्यक्ष क्षी जिनपिंग यांच्याशी द्विपक्षीय चर्चा होऊ शकते. ट्रम्प यांच्या नव्या आयातशुल्क निर्णयाच्या पार्श्वभूमीवर या भेटीत ‘ट्रम्प टेरिफ’ आणि बदलत्या भूराजकीय समीकरणांवर चर्चा होण्याची शक्यता सूत्रांनी व्यक्त केली आहे.
ट्रम्प यांच्या निर्णयामुळे अमेरिकेतील आगामी निवडणुकांत व्यापारधोरणाला पुन्हा एकदा केंद्रस्थानी आणण्याचा प्रयत्न दिसतो. भारतासाठी ही वेळ अतिशय नाजूक असून, अमेरिकेतील सत्तांतराच्या पार्श्वभूमीवर पुढील धोरण आखावी लागणार आहे.
