मुंबई प्रतिनिधी
गणेशोत्सव म्हटलं की मुंबईकरांच्या भावविश्वात सर्वात प्रथम डोळ्यांसमोर उभा राहतो तो लालबागचा राजा. प्रत्येक वर्षी लाखो भक्तांच्या उपस्थितीत त्याच्या विसर्जनाला भव्य दिमाख असतो. मात्र यंदा विसर्जनाच्या वेळी अनपेक्षित अडथळ्यामुळे मंडळ आणि भाविक दोघेही चक्रावले आहेत.
गेल्या २६ तासांच्या अखंड मिरवणुकीनंतर सकाळी आठच्या सुमारास मूर्ती गिरगाव चौपाटीवर दाखल झाली. पण यंदा खास तयार केलेल्या नव्या तराफ्यावर मूर्ती चढवण्याचा प्रयोग फसला. भरतीमुळे समुद्राची पातळी वाढल्याने आणि लाटांचा जोर असल्याने तीन तासांहून अधिक काळाच्या प्रयत्नांनंतरही मूर्ती तराफ्यावर चढवता आली नाही. परिणामी, विसर्जनाची प्रक्रिया अडखळली आणि लालबागचा राजा सध्या समुद्रकिनारीच उभा आहे.
नव्या तराफ्याचा प्रयोग – अपेक्षेपेक्षा अवघड
मंडळाने यंदा पारंपरिक तराफ्याऐवजी गुजरातमधून खास मोटराइज्ड तराफा मागवला होता. स्वयंचलित पद्धतीने चालणारा हा तराफा जास्त क्षमतेने वजन वाहून नेऊ शकतो, असा दावा करण्यात आला होता. जुन्या पद्धतीत दोन बोटी जोडून कोळीबांधव मूर्ती खोल समुद्रात नेत असत. पण यंदा या आधुनिक तराफ्याचा प्रयोग करण्यात आला. मात्र मूर्ती चौपाटीवर पोहोचण्यात झालेला उशीर, भरतीमुळे वाढलेलं पाणी आणि समुद्रातील लाटांचा जोर – या सगळ्यांचा परिणाम म्हणून नवा तराफा उपयोगी पडला नाही.
तांत्रिक अडचणींनी उभा केला प्रश्न
नव्या तराफ्यामुळे विसर्जन प्रक्रिया अधिक सुरक्षित आणि सोयीस्कर होईल, अशी अपेक्षा होती. पण प्रत्यक्षात मूर्ती तराफ्यावर चढवणेच कठीण ठरलं. मंडळाच्या कार्यकर्त्यांनी आणि कोळीबांधवांनी मिळून दीड-दोन तास प्रयत्न केले. तरीही मूर्ती समुद्राच्या लाटांमुळे डळमळत राहिली. या घटनेमुळे पारंपरिक पद्धत सोडून आधुनिक तंत्रज्ञानावर अवलंबून राहणं योग्य का असा प्रश्न उपस्थित होऊ लागला आहे.
पुढची पावले
सध्या मूर्ती समुद्रकिनारीच उभी आहे. लालबागच्या राजाचे दागिने मात्र काढण्यात आले आहेत, पण आरती अद्याप झालेली नाही. हवामान खात्याच्या अंदाजानुसार दुपारी दोन ते अडीचच्या सुमारास ओहोटी सुरू होईल. तेव्हा पाणीपातळी कमी झाल्यानंतर पुन्हा तराफ्यावर मूर्ती चढवण्याचा प्रयत्न केला जाणार आहे.
परंपरा की आधुनिकता?
लालबागच्या राजाच्या विसर्जनात या वर्षी तांत्रिक अडचणींनी उपस्थित केलेला प्रश्न केवळ मंडळापुरता मर्यादित नाही. परंपरा आणि आधुनिकतेतील समतोल कसा साधायचा हा मुद्दा आता पुढे अधिक ठळकपणे चर्चेत येण्याची शक्यता आहे.
सध्या मात्र संपूर्ण मुंबईचे लक्ष गिरगाव चौपाटीकडे लागले असून, लालबागचा राजा समुद्रात अंतिम विसर्जनाच्या प्रतीक्षेत आहे.
